Bankalar çoğu zaman ihtiyaç kredisi, tüketici kredisi, konut kredisi, araç kredisi, iş kurma kredisi, bayram kredisi adı altında çok büyük avantajlarla kredi sağladıklarını iddia etmektedir. Ancak faiz ve ödeme koşulları bakımından avantajlı gibi görünen krediler beraberinde sürpriz masrafları da getirebilmektedir. İşte bu aşamada devreye tüketici kanunları vasıtasıyla devlet girmekte ve tüketiciyi bankalara karşı koruma refleksini gösterebilmektedir.
Bankaların en çok başvurduğu masraf kalemlerinin başında dosya masrafı gelmektedir. Dosya masrafı bankanın kredi açmak için yapmış olduğu harcamalara ilişkin olduğu söylenen masraf kalemidir. Ancak Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun bu masraf kalemini yasaklamaktadır.
Avrupa Birliği ülkelerinin mevzuatından iktibas edilen 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun’un dördüncü maddesinde şu fıkralar yer almaktadır: “(3) Tüketiciden; kendisine sunulan mal veya hizmet kapsamında haklı olarak yapılmasını beklediği ve sözleşmeyi düzenleyenin yasal yükümlülükleri arasında yer alan edimler ile sözleşmeyi düzenleyenin kendi menfaati doğrultusunda yapmış olduğu masraflar için ek bir bedel talep edilemez. Bankalar, tüketici kredisi veren finansal kuruluşlar ve kart çıkaran kuruluşlar tarafından tüketiciye sunulan ürün veya hizmetlerde ise tüketiciden faiz dışında alınacak her türlü ücret, komisyon ve masraf türleri ile bunlara ilişkin usul ve esaslar Bakanlığın görüşü alınarak bu Kanunun ruhuna uygun olarak ve tüketiciyi koruyacak şekilde Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından belirlenir. (4) Bu Kanunda düzenlenen sözleşmelere istinaden tüketiciden talep edilecek her türlü ücret ve masrafa ilişkin bilgilerin, sözleşmenin eki olarak kâğıt üzerinde yazılı şekilde tüketiciye verilmesi zorunludur. Uzaktan iletişim aracıyla kurulan sözleşmelerde ise, bu bilgiler kullanılan uzaktan iletişim aracına uygun şekilde verilir. Bu bilgilerin tüketiciye verildiğinin ispatı sözleşmeyi düzenleyene aittir.”
Kanun hükümlerini açıklamak gerekirse bankalar Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu tarafından açıklanan masraflar dışında bir masrafı talep edemeyecektir. Tüketiciden talep edilecek her türlü masraf ve ücrete ilişkin bilgi ise sözleşme eki olarak tüketiciye yazılı bir şekilde bildirilecektir.
Mülga Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve günümüzde yürürlükte olan kanunu dikkate alan tüketici hakları dernekleri, tüketici toplulukları ve bireysel olarak hareket eden bilinçli tüketiciler bankalara karşı adeta dosya masrafı “savaşı” açmıştır. Bankalar bir anda dosya masrafı davası yığınıyla karşı karşıya kalmıştır. Tüketicilerin büyük bir bölümü bu davalardan zaferle ayrılmıştır. Bunun neticesinde bankalar çeşitli önlemler vasıtasıyla bu masraf kalemi nedeniyle ortaya çıkan zararlarını giderme yoluna gitmiştir.
Kredi notu, kredi almak isteyen banka müşterilerinin finansal durumu dikkate alınarak oluşturulmuş nottur. Kredi notu belirlenirken müşterinin kredi kayıt bürosu verileri, mesleği, oturduğu konut, bakmakla yükümlü olduğu kişi sayısı, yasal ya da idari takibe maruz kalıp kalmadığı gibi veriler dikkate alınmaktadır. Ayrıca her banka kendi kredi notunu oluşturabilmektedir. Dolayısıyla her banka size farklı miktarda kredi açabilmektedir.
Bankalara dosya masrafı iade davası açmak kredi notunu etkiler mi sorusunun cevabı şüphesiz ki “etkilemez”dir. Zira kredi notu sizin finansal durumunuzla ilintili bir şeydir. Kanuni haklarınızı kullanmanız nedeniyle kredi notunuzun düşürülmesi bankalar bakımından mantıklı bir hareket olmayacaktır. Bankalar kredinin bütünü dikkate alındığında ufak bir meblağ olarak nitelendirilebilecek dosya masrafı kalemi için ödeme yapma gücünü haiz, istikrarlı bir ekonomik durumu olan müşterisini kaybetmeyi tercih etmeyecektir. Unutulmamalıdır ki her banka açtığı kredilerin kendisine ödenmesi oranında kâr elde etmektedir. Ne kadar çok miktarda kredi verip, o kredinin karşılığını piyasadan toplayabilirse o kadar kâr elde edebilecektir. Kredi notu da bunu sağlamanın araçlarından biridir. Tüm bu veriler ışında tekrar bir değerlendirme yapacak olursak bankalara dosya masrafı iade davası açmak kredi notunu etkilemeyecektir.
