Dünya genelinde, ülkeler arası ticaret işlemlerinde ve büyük veya küçük çaplı ticari anlaşmalarda, dövizler ve döviz dönüşümleri ile ilgili birçok hesap yapılır ve bazı hesaplar göründüğü kadar kolay olmayabilir. Bu durumda, çapraz kur, çapraz kur nasıl hesaplanır gibi konuların anlatımı biraz önce bahsettiğimiz işlemlerin yapımı sırasında ve sonrasında çok önemlidir.
Bu işlemleri yaparken, belirli formüllerin ve terimlerin tanımı bilinmeli, işlemler bunlara göre yapılır. Bu işlemlerde çapraz kur, parite gibi kavramların bilinmesi ve çapraz kur hesaplanırken kullanılan işlemlerin sırasının bilinmesi büyük önem taşır. Dünya çapında döviz ve finans işiyle ilgili kurum ve kuruluşlar, resmi veya gayri resmi, kur değerlerini hesaplarken genelde amerikan dolarını esas aldıkları için, birçok ülkede çapraz kur hesaplamaları kurumlar için önemli olmaktadır.
Çapraz Kur Nedir?
Çapraz kur hesaplamaları, finans ve dövizle yakından ilgili kişi ve kurumlar arasında sıkça kullanılan hesaplamalardır, bu nedenle bu hesaplamaları yapmayı öğrenmeden önce döviz, döviz kuru ve çapraz kurun ne demek olduğunu ve nerelerde ne amaçlarla kullanıldığını bilmek gerekir. Döviz ve döviz kuru bir ülkenin para biriminin diğer bir ülkenin para birimine değeri olarak bilinmektedir. Türk lirasının Amerikan doları veya Euro karşısındaki değeri döviz kuru olarak adlandırılır. Çapraz kur, genel olarak özetlemek gerekirse, herhangi iki döviz kurunun başka bir döviz kuru açısından oranı olarak değerlendirilebilir. Bir ülkedeki para biriminin başka iki yabancı para birimi karşısındaki değerini öğrenmek için çapraz kur hesaplamaları kullanılır. Dünya çapında genelde bu işlem amerikan doları baz alınarak yapılır. Örneğin, ülkemiz için konuşmak gerekirse, Euro ile doların paritesinin yani karşılıklı değerinin TL cinsinden değeri çapraz kur anlamına gelmektedir. Bu örnekler birçok para birimi kullanılarak genişletilebilir, Euro ve Sterlin veya Dolar ile sterlin paritesinin TL cinsinden değeri de çapraz kura örnek olarak verilebilir.
Bir para biriminin diğer ülkelerin kullandığı para birimlerine olan oranı ve ilişkilerini gösteren çapraz kur, genelde parite ile aynı anlamda kullanılır. Parite, daha dar kapsamlıdır, bunun nedeni ise çapraz kurun bir para biriminin diğer iki para birimine göre değeri anlamına gelmesi, paritenin ise iki ülkenin kullandığı para birimlerinin karşılıklı değerleri anlamına gelmektedir.
Çapraz Kurun Önemi
Çapraz kurun, genelde dünya çapında bütün ülkelerde ABD doları baz alınarak hesaplandığını daha önce belirtmiştik. Bunun nedeni ABD’nin dünya çapında etkili olan bir ekonomik hacme sahip olması ve Avrupa ülkeleri başta olmak üzere Çin ve Japonya gibi ülkeler ile de, dünyanın dört bir yanıyla ticaret ilişkileri bulunmasıdır. Bu nedenle, ABD doları ve Euro paritesinin ve üçüncü bir ülkenin para birimi ile olan ilişkisinin, ülkeler arası ithalat ve ihracat hamlelerinde, ham madde fiyatlarının azalması ve artmasında önemli bir etkisi bulunmaktadır. Yalnızca ithalat ve ihracat Euro ve ABD paritesi ve çapraz kur değerlerinden etkilenmez, ticareti yapılan ham madde ve malların fiyatları da etkileneceği için günümüzde birçok ülkenin enflasyon oranları da bu durumdan etkilenmektedir. Çapraz kurun bu ve bu gibi önemlere sahip olması nedeni ile, birçok ülke Euro ve ABD çapraz kuru olmak üzere birçok çapraz kur değerini yakından takip etmektedir. Ülkemizde, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası resmi internet sitesi olan www.tcmb.gov.tr adresi üzerinden günlük kur oranları takip edilebilmektedir.
Çapraz Kur Hesaplaması
Çapraz kurun hesaplanması, basit bir formüle dayanmaktadır. Böylelikle birçok kişi, küçük veya büyük ticari amaçlar için çapraz kur hesaplayabilir. Çapraz kur nasıl hesaplanır sorusunu cevaplamak için, ülkemizde sıkça kullanılan ve her gün takip edilen Euro ve Amerikan doları paritesinin TL cinsinden değerini yani çapraz kurunu göz önüne alalım.
Günümüzde, ülkemizde 1 Amerikan doları yaklaşık 3.5 TL’ye denk gelmektedir. 1 doların ise 080 Euro’ya karşılık geldiğini varsayarsak, öncelikle doları Euro’ya bölmemiz, daha sonra ortaya çıkan değer ile Amerikan Doları’nın TL karşısındaki değerini çarpmamız gerekir. Çapraz kur hesaplamasında izlenen yol budur. Yani, 1 Amerikan doları/0.80 Euro işlemini yaptıktan sonra, çıkan sonucu 3.5 ile çarparsak, Euro ve Türk Lirası arasındaki çapraz kur değerini hesaplamış oluruz.
Birçok bankanın, bireysel veya ticari müşterilerinin kullanımına sunduğu döviz kuru sayfaları bulunmaktadır. Bu sayfalar aracılığı ile, istediğiniz herhangi bir tarihteki döviz kurunu görebilir, bu işlemi bireysel internet şubesi, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, Bankaların diğer şubeleri kanalları ile de yapabilirsiniz.
