Ülke ekonomilerinde birbirinden farklı birçok kavram bulunmaktadır. Bu kavramlar ise genel olarak sadece konuyla ilgili uzmanlaşmış kişiler tarafından bilinir. Fakat tüketicilerin çoğunun kafasında soru işaretleri belirmektedir. Bu soru işaretlerine sebep olan kavramlardan bir tanesi de çekirdek enflasyondur. Tüketici “Çekirdek Enflasyon Nedir, Nasıl Hesaplanır?” konusunda açık ve net bilgiye sahip değildir. Buna rağmen çekirdek enflasyon kavramı hem ülke hem de tüketici açısından oldukça önemlidir. Özellikle tüketicinin satın alma gücünü çekirdek enflasyon etkiler.
Enflasyon Nedir?
Enflasyon, ülkemizden örneklendirecek olursak genel olarak sürekli ve kişilerin hissettiği artışları ifade eder. Geçmiş dönemlerde aldığınız herhangi bir mal veya hizmet şu an daha fazla fiyatta alınıyorsa bunu sağlayan değişken enflasyon olarak ifade edilir. Enflasyon olması satın alım gücünü düşürmektedir. Çünkü bugün 5 TL ile alabildiğiniz bir ürün veya hizmeti gelecekte bu fiyata alamıyorsunuz. Tüketiciler tarafından enflasyon kötü olarak algılansa da ülke ekonomisi açısından çok yüksek oranda olmaması halinde gerekli görülüyor. Enflasyonun belirli seviyelerin üzerine çıkması ise tehlikeli bir durumu ifade eder. Kısacası enflasyon değerleri hem ülkeler hem de tüketiciler açısından oldukça önemlidir.
Çekirdek Enflasyon Nedir ve Nasıl Hesaplanır?
Çekirdek enflasyon, enflasyonun farklı etkilerinden ayrı olarak hesaplanan kalıcı kısmıdır. Çekirdek enflasyon mal veya hizmetlerin üzerinde olan mevsimsel ve dönemsel etkileri hesaba almadan hesaplanır. Çekirdek enflasyonun farklı iki göstergesi bulunmaktadır. Bunlar; H ve I endeksleridir. Bu endeksler Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası tarafından en çok ilgilenilen endekslerdir. Buradaki temel amaç enflasyona etki eden faktörleri göz ardı ederek, piyasadaki fiyat oynamasını en aza indirmektir. Bununla beraber doğu politikalar geliştirerek ekonomiyi kontrol altında tutmaktır. Çekirdek enflasyon para politikası oluşturulması için önemli bir göstergedir.
Çekirdek enflasyonun hesaplanmasında ise farklı yöntemler kullanılmaktadır. Bundan önce tüketici fiyat endeks çeşitlerini bilmek gerekir. Tüketici fiyat endeks çeşitleri;
Tüketici Fiyat Endeksi: Temel tüketim mal ve hizmetlerinin hesaplanmasında kullanılmaktadır.
Üretici Fiyat Endeksi: Yurt içinde üretilen tüm mal ve hizmetlerden oluşan endeksleri gösterir.
Belirtilen bu istatistikler düzenli olarak belirli resmi istatistik kurumları tarafından yapılmaktadır. Çekirdek enflasyon hesaplanması da bu endeksler içerisindeki dış faktörler çıkarılarak yapılmaktadır. Tüketici fiyat endekslerinden yapılan hesaplama ülkemizin çekirdek enflasyon değerlerini gösterir.
Çekirdek enflasyon verileri ülkemizde Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanmaktadır. Çekirdek enflasyon verileri hesaplanırken;
- Alkollü içkiler ve tütün ürünleri
- İşlenmemiş gıda ürünleri
- Mevsimlik ürünler
- İşlenmemiş gıda ürünleri
- Enerji
ürünlerine dair ek değerlerin tamamı çıkarılarak bu ürünlerin piyasadaki değerlerinde artış olmaması halinde enflasyon ne yönde değişiklik gösterirdi şeklinde hesaplamalar yapılıyor. Hesaplama yapıldıktan sonra ise veriler tüm kamuoyu ile paylaşılıyor. Bu veriler hesaplanırken saydığımız ürünler çıkarılıyor fakat ülkenin genel ekonomik ve siyasi durumu da çekirdek enflasyon üzerinde etkili oluyor. Özellikle temel ihtiyaçlarda olan fiyat hesaplamaları da bu endeksler sonucunda ortaya çıkıyor. Son aşama olarak da tüketicinin bilgilenmesi adına ana haber bültenleri ve haber sitelerinde bu endekslere yer veriliyor.
