İtalyanca kökenli bir kelime olan kambiyo, Türkçe’de en sade biçiminde değiş tokuş anlamına gelmektedir. Değiş tokuş genel bir anlam olmakla beraber kambiyo pek çok farklı anlamlar ile kullanılabilmektedir. Bu yazımızda da bu anlamların neler olduğundan, kambiyonun ne işe yarayıp nerelerde kullanıldığından bahsedeceğiz.
Kambiyo için kelime anlamlarını sıralamak gerekirse;
– İki ayrı ülke parasının birbiriyle değiştirilmesi.
– Bir alacağın tahsili, bir borcun ödenmesi veya bir yerden toplanan para veya para yerine geçebilecek çek, senet, bono ve benzeri değerlerin başka bir yere aktarılması için yapılan işleme verilen ad şeklinde ifade edilebilir.
Diğer bir basit değişle TL ile ödenebilen döviz borçları ve yurt dışı ile ilişkilerin kurulabileceği bir hesap türüdür. İç kambiyo ve dış kambiyo olarak ikiye ayrılır.
İç kambiyo; bir yurt dışı bankası ile yurt içi bankası arasındaki hareket iken dış kambiyo iki yurt dışı bankasının aralarında işlem yapıp yurt içindeki bankada bulunan kambiyo hesabına yansıtması ile gerçekleşir.
Serbest bir ekonomide, ülkenin para birimi arz ve talep faktörleri doğrultusunda değer görür. Diğer bir deyişle, bir birimin değeri başka bir ülkenin para birimine veya “döviz sepeti” değerlerine bağlıdır. Ülkenin para birimi değerleri aynı zamanda bahsi geçen ülkenin hükümetine ve politikalarına bağlı olarak da değişebilir. Ancak, çoğu ülke para birimlerine diğer ülkelerden bağımsız tutmaya çalıştığından, sürekli bir dalgalanmaya sebebiyet vermektedir.
Belli herhangi bir para biriminin değeri ticaret, yatırım, turizm ve jeopolitik koşullara dayalı “piyasa işleyişi” ile belirlenir. Örneğin, bir ülkeyi her ne zaman bir turist ziyaret etse, kullanacağı hizmet ve ürün bedelini ödemek için ev sahibi ülkenin para birimini kullanmak mecburiyetinde kalacaktır. Bu yüzden, birey kendi ülkesinin para birimini yerel para birimi ile takas etmek zorunda kalacaktır. Bu tür kambiyo, spesifik bir para birimi için oluşan talep faktörlerinden biridir. Bir diğer talep faktörü ise yabancı bir şirketin başka bir ülkedeki belli bir şirketle çalışması durumunda oluşur. Çoğunlukla, yabancı şirket yerli şirkete bölgenin yerel para birimi ile ödeme yapmak mecburiyetinde kalacaktır. Yatırımcılar, yatırım yapacakları ülkelere yerel para birimi ile yatırım yaparak kambiyo veya diğer adıyla “döviz arbitrajı” işlemini başlatmış olurlar. Bütün bu gereksinimler döviz takası için bir ihtiyaç üretmenin yanı sıra, döviz piyasasının bu denli büyük olmasının da sebepleri arasındadır.
Yukarıda açıklamış olduğumuz kambiyo işlemleri günümüzde dealerlar tarafından yapılmaktadır. Bir başka yazımızda dealerları konu almıştık fakat ufak bir hatırlatma ile dealer borsada kendi hesabına alım satım yapıp bundan kar kazanan kişiye verilen ad olduğunu söylemek mümkündür.
İktisatta kambiyo; döviz, efektif anlamlarına gelmektedir.
Kambiyo Senetleri Nedir?
Kambiyoya bağlı olarak bir de kambiyo senetleri vardır. Bunlar ticaret hukukunda kıymetli evrakın bir alt türü olarak incelenen belgelerdir. Türk Ticaret Kanunu’na göre çek, bono, hisse senedi, poliçe gibi evraklar kambiyo senetleri olarak değerlendirilmeye tabii tutulabilecek belgelerdir.