Çalışan sayısı 250’den az ve yıllık mali bilanço toplamı 40 milyon TL’nin altında olan işletmelere Küçük ve Orta Ölçekli İşletme (KOBİ) denilmektedir. Küresel anlamda ekonomik gelişmişlik özel sektörün büyümesine dayandığı için KOBİ’ler ülkelerin vazgeçilmezidir. Öz kaynaklarının azlığından dolayı yatırım yaparken çekimser davranan KOBİ’ler doğru politikalarla olumsuz gelişmelerin önüne geçebilir. KOBİ’ler doğru risk yönetimi planlamasıyla başarılanı artırabilirler. O halde KOBİ’ler risk yönetiminde nelere dikkat etmeli?
Sayfa İçeriği
Risk Yönetimi Nedir?
İşletmeler açısından risk, belirlenen amaca ulaşmak için çalışırken oluşacak iç ve dış etmenlerin veya olayların süreci olumlu ya da olumsuz etkilemesine denir. İşletme yönetimi zorlu ve yorucu bir süreçtir ve işletmeler farklı kaynaklardan sürekli beslenmez gelişen dünya pazarında kendilerine yer bulmakta zorlanacaktırlar. Özellikle yatırım süreçlerinde mali yapıları gereği hata yapma şansları daha az olan KOBİ’ler için alacakları riskler olumlu yönlenirse kazanç, olumsuz etkiler oluşturursa kayıp anlamına gelir. Oluşabilecek tehlikelere veya karşılaşılabilecek bilinmeyenlere karşı strateji geliştirmeye ise risk yönetimi denir. Risk yönetimi planlanırken karşılaşılabilecek risklerin analizi yapılır. Risk yönetimi ile kaynaklar ve çalışmalar doğru alanlara yönlendirilebilir, bilgiye dayanan ve kazanımla sonuçlanacak riskler alınabilir. Bu şekilde belirlenen hedeflere yol alırken, öngörülen ya da aniden gelişen riskler doğru yönetilebilir.
Risklerin Belirlenmesi ve Analiz Edilmesi
İşletmelerde meydana gelecek olumlu ya da olumsuz bütün durumlar kendiliğinden meydana gelmez, hepsi bir neden sonuç ilişkisine bağlıdır. Bu neden sonuç ilişkisinin kurulmasına analiz denir. Oluşabilecek riskler tespit edilir ve gruplandırma yapılır. Risk analizi yapılırken işletmenin bütün birimlerini etkileyebilecek tehlikeler tek tek belirlenir. Riskler işletmeye getirecekleri olumsuz etkilere göre sıralanır. Meydana gelebilecek risklere karşı bir tedbir planı oluşturulur. Kimi riskler gerçekleşme ihtimali yüksek olmasına karşın zararı düşük risklerdir, kimileri ise gerçekleşme ihtimalinin düşüklüğüne rağmen yıkıcı etkiler gösterebilir. Analizin temelini bu denge oluşturur.
KOBİ’ler İçin Risk Kapsamına Neler Girer?
Sadece KOBİ’ler değil, bütün finansal kuruluşların yatırımlarını olumsuz etkileyecek onlarca kalem vardır. Ekonomik krizler, siyasi istikrarsızlıklar, kur değişimleri, hammadde eksikliği, itibar kaybı, pazarlama yöntemlerinin etkin kullanılmaması, yönetim hataları gibi birçok etken planlanan süreci tersine çevirebilir.
Risk Yönetiminin Temel Kuralları
Risk olmadan kazanç olmaz, pazarda rakip olabilecek diğer kuruluşları görmezden gelmek yerine karşı strateji geliştirmek risk yönetiminin kurallarından biridir. Finansal krizlere karşı hazırlıklı olmak gerekli. Maaş ödemeleri, yatırım maliyetleri, vergiler zamanında ödenebiliyor mu, yoksa bunları finanse edecek bir plan hazır mı? İşletmeler aynı zaman da politik değişimlerden çokça etkilenen ekonomik durumlara karşı da hazırlıklı olmalıdırlar. Yönetim ve personel kadrosu iş yapma sürecini doğru yönlendirebilecek bir ekip olmalı. İşletmenin kuruluş bölgesi sel, deprem gibi doğal felaketlerden etkilenebilecek bölgelerden seçilmemeli. Eğer böyle bir alanda kurulma zorunluluğu var ise, herhangi bir doğal afet durumunda zararın minimum seviyede olmasını sağlayacak önlemler alınmalı. İş yasaları doğru incelenip, uygulamaların hukuka uygunluğu sağlanmalı.
Sonuç olarak KOBİ’ler işletme sürecinde karşılaşacakları aleyhte süreçleri daha az zararla atlatmak ve olumlu durumları kazanca çevirmek için belirli stratejiler çevresinde hareket etmek zorundadırlar. Aksi halde yapılan her hareket belirsizliğe doğru atılan adımlar olacaktır.
Ülkemizde Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin çoğu geleneksel yöntem ve bilgilerle yönetilmekte. Buna karşın KOBİ’lerin gelişmesi ile ilgili yasa ve çalışmalar hızla artmakta. Avrupa Birliği ve KOSGEB eğitim programları bunlardan bazıları. Bankalar ise KOBİ’ler için oluşturdukları birimlerle finans ve danışmanlık hizmetleri vermekteler. Risk yönetimi hakkında bilgi sahibi olmak isteyen KOBİ sahipleri düzenlenen eğitimlerden faydalanabilirler.