Yazımızda özkaynak maliyeti ne demektir, ne anlama gelir bu sorulara cevap vermeye çalışacağız. Özkaynak maliyeti iktisat alanında da kullanılan bir sözcüktür. Özkaynak maliyetinin iktisatta kullanılan terim anlamı özkaynak ile yapılan yatırımların maliyetlerini gösteren ve sıfır risk taşıyan bir yatırımın getirisine genel bir risk primi eklenmesi ile bulunan değerdir. Diğer bir tanımı da hissedarların sermaye olarak işletmeye yatırmış oldukları varlıklar ile işletmenin dağıtılmayan karlarının toplamından oluşan sermayedir.Başka bir deyiş ile şirket varlıklarının toplam değerinden borçların düşürülmesi ile hesaplanan net varlıklardır.
Firmaların ana damarlarını oluşturan faktörlerden biri de sermaye maliyetinin doğru bir şekilde hesaplanmasından geçmektedir. Doğru hesaplanmış olan sermaye maliyeti işletmelerin sahiplerinin doğru kararlar almalarını sağlamaktadır. Özkaynak maliyeti sermaye maliyetini hesaplarken kullanılan unsurlardan biridir.
Özkaynak maliyetini oluşturan üç tane etken maliyet bulunmaktadır. Bunlar; yeni ihraç edilen hisse senedi maliyeti, dağıtılmayan karların maliyetleri ve adi hisse senedi maliyetleridir. Ayrıca yatırım yapan kişilerin öngördükleri verim/kazanç oranları da özkaynak maliyetini etkilemektedir.
Sayfa İçeriği
Özkaynak Maliyeti Unsurları
1. Yeni İhraç Edilen Hisse Senedi Maliyeti
Yeni ihraç edilen hisse senedinde ihraç giderleri sebebi ile maliyetleri dağıtılmamış olan kar maliyetinden daha yüksek olmaktadır. Hisse senetlerinin nominal düzeydeki değerlerin üzerinde satılması durumlarında ihraç primleri vergiye tabii olmaktadır ve bu da maliyet masraflarının artmasına sebebiyet vermektedir. Hisse senetlerinin nominal düzeydeki değerleri üzerinden ihraç edildiği zamanlarda ise kar payı oranında ve pay başına gelirde düşmeler gerçekleşmektedir. Bu da işletmelerde bir maliyete sebep olmaktadır.
2. Dağıtılmayan Karların Maliyetleri
Bu maliyetlere fırsat maliyetleri de denilmektedir. Bu maliyetler dağıtılmayan karlardan kaynaklı, ortakların alamadıkları kar paylarıdır. Ortaklar,dışarıda var olan yatırım fırsatlarını da göz önüne alarak işletmedeki paylardan kar getirileri beklentileri içinde olmaktadırlar. Eğer ortakların kar paylarındaki gelirleri vergilere tabii değil ise dağıtılmayan karların maliyeti öz sermaye maliyetine eşit olmaktadır. Söz konusu vergi ise öz sermaye maliyetinden daha düşüktür.
3. Adi Hisse Senedi Maliyeti
İskonto oranı olarak da bilinmektedir. Yani kar paylarının şu anda olan değerinin adi hisse senedinin piyasasının fiyatına eşitlenmesine denilmektedir. Yatırımcılar adi hisse senedi maliyetinde yüksek riskler yüklendiklerinden dolayı bu maliyet, borçlanma ile sağlanmış olan fonların maliyetlerinden daha yüksek olmaktadır. Adi hisse senedi maliyeti hesaplanırken ağırlıklı olarak iki yöntem kullanılır. Bunlar istenen getiri oranı ve kar payı modeli yöntemleridir. Öz kaynak maliyeti hesaplanırken bütün bu unsurların göz önüne alınması gerekmektedir.
4. İstenen Getiri Oranı
Bu oranda yatırımcının beklentileri risk priminde oldukça büyük önem taşımaktadır. Diğer bir önemli konu ise faiz oranlarıdır. Risk primleri ise işletmelerin risk ve finansal riskler için öngörmüş olduğu primlerdir.
5. Kar Payı Modeli
Bu modelde yatırımcıların hisse senetlerinden beklemiş oldukları kar payları belirli bir iskonto ile bugüne indirgenmektedir. Bu hesaplama yöntemi ile adi hisse senetlerinin de cari piyasa fiyatları bulunmuş olmaktadır.
Özetle hissedarların sermaye olarak işletmeye yatırmış oldukları varlıklar ile işletmenin dağıtılmayan karlarının toplamından oluşan sermayeye özkaynak maliyeti denilmektedir. Daha kısa olarak ifade etmemiz gerekirse şirket varlıklarının toplam değerinden borçların düşürülmesi ile hesaplanan net varlıklar da diyebiliriz. Özkaynak maliyeti sermaye maliyetinin hesaplanmasında büyük rol oynamaktadır. Doğru hesaplanmış özkaynak maliyetleri sonucunda doğru hesaplanacak sermaye maliyetleri ortaya çıkacaktır. Bu da işletmecilerin doğru kararlar almasını sağlayan etmenlerden biri olmaktadır. Bu sebeple özkaynak maliyeti büyük önem taşımaktadır. Özkaynak maliyetini hesaplarken onu oluşturan etmenleri de göz önünde bulundurmakta yarar vardır. Bu etmenler yazımızda da belirttiğimiz gibi yeni ihraç edilen hisse senedi maliyetleri, dağıtılmayan karların maliyetleri ve adi hisse senetleri maliyetleridir.