Bireylerin birikimlerini değerlendirmek istemesi üzerine çeşitli şekillerde yatırımlar gerçekleştirdikleri görülmüştür. Bu yatırımları güvenilir aracılar vasıtası ile en az riskle gerçekleştirmek isteyen yatırımcılar ise tercihlerini sabit getirili menkul kıymetler üzerinde kullanmaktadırlar. Dönemsel olarak kazanç garantisi veren sabit getirili menkul kıymetlerin devlet garantisi altında bulunması da yatırımcıları cezbeden bir başka özellik olmaktadır. Daha detaylı bir şekilde sabit getirili menkul kıymetlerin neler olduğunu ve ayrıntılarını yazımızda bulacaksınız.
İhraç eden kuruluş niteliğine göre kamu ve özel sektör menkul kıymetleri olarak ikiye ayrılmaktadır.
Sayfa İçeriği
Devlet İç Borçlanma Senetleri
Devletin bütçe açıklarının oluşması ile birlikte finansman sağlama amacı ile çıkarmış oldukları borçlanma senetlerinin genel adı devlet iç borçlanma senetleri olarak belirlenmiştir. İşlem hacmi en büyük grubu da yine bu grup oluşturmaktadır. Peki neler devlet iç borçlanma senetleri arasına girer? Sırası ile bakalım.
Devlet Tahvilleri
Vadesi 1 yıldan uzun olan senetler “Devlet Tahvili” olarak adlandırılmaktadır. Bu tahvillerin genellikle kuponlu şekilde ihraç edildikleri bilinmektedir. Yine de ihraç şekline göre iki şekilde sınıflandırılır.
- Para Cinsine Göre Sınıflandırma
- Kupon Durumuna Göre Sınıflandırma
Devletin kendisine iç borçlanma yolu ile kaynak oluşturduğu bir yöntemdir. Hazine müsteşarlığı tarafından çıkarılan bu tahviller devlet güvencesi altında bulunmaktadır yani vade sonunda ödeme mutlaka getirisi ile birlikte yapılır. Yatırımcıya güven veren bu tahvillere talep çok fazla olduğundan likitide oranı oldukça yüksektir. Likitide oranının yüksek olması sebebi ile de kazanç miktarı da yüksek olmaktadır.
Devlet tahvili yatırımı gerçekleştirmek isteyen bireyler o ülkenin vatandaşı olmak zorunda değildirler. Merkez bankası tarafından gerçekleştirilen bu satışlar yabancı ülke tahvillerine de yatırım yapılmasını da sağlamaktadır.
Hazine Bonoları
Borçlanma senetlerinin vadesi 1 yıldan kısa olanlar hazine bonosu olarak adlandırılmaktadır. Vade sayısı 1 yıldan kısa olsa da bonoların en az vade sayısı 2 ay olarak belirlenmiştir. Hazine bonoları genellikle paralarını kısa süre içerisinde değerlendirmek isteyen yatırımcılar tarafından tercih edilmektedir. Devlet ihraç ettiği için tıpkı tahviller gibi likitide oranı yüksektir. Hazine bonolarının diğer bir önemli özelliği ise vergi oranlarının düşük olmasıdır bu sebeple en uygun araçlar arasında görülmektedir. Vergi ücretinin kazanılan paranın %10’u kadar olduğu bilinmektedir.
Gelir Ortaklığı Senetleri
Kamu Ortaklığı Fonu’na bütün gelirleri aktarılan köprü, karayolu, baraj, demiryolu ya da sivil kullanım için deniz veya hava limanı, kamu kurum ve kuruluşlarının bütün gelirlerinde ortaklık hakkı sağlayan senetlerdir.
Gelir Ortaklığı Senedine sahip olan yatırımcılara bu ortaklık yukarıda yazılan tesislerin hiç birisinin işletmesi ya da mülkiyeti ile ilgili söz sahibi olma hakkı vermemektedir. Bu senetler değişken faizli tahvil özelliği taşımaktadır.
Gelire Endeksli Senetler
Yurt içi tasarrufların arttırılabilmesi amacı ile oluşturulmuş senetlerdir. Bu senet türünün getirisi devlet gelirleriyle bağlantılıdır. Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı, Devlet Malzeme Ofisi, Devlet Hava Meydanları İşletmesi, Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü tarafından devlet bütçesine aktarılan üç ve altı aylık ödeme paylarının toplamı ile ödemelerin hesaplanması sağlanır.
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Likidite Senetleri
Piyasa içerisindeki likiditenin düzeninin sağlanabilmesi ve etkinliğinin arttırılabilmesi için oluşturulan bir menkul kıymet senedidir.
Özel Sektör Borçlanma Araçları
Devlet İç Borçlanma Senetleri ile aynı özelliklere sahip olsalar da temel fark şirketlere kaynak sağlıyor oluşudur. Ayrıca devletin verdiği güvenceyi hiç bir şekilde veremeyecektir.
Özel Sektör Tahvilleri
Vade sayısının en az 12 ay olması koşulu ile serbest bir şekilde belirlenebilen bu senetler anonim şirketler tarafından çıkarılmaktadır. Bu senetlerin sabit ya da değişken faizli ihraçları da mümkündür. Bu tahvilin sahibinin şirketin yönetiminde söz hakkı olmayacağı unutulmamalıdır.
Finansman Bonoları
Vadesi 1 yıldan az olan bu bonolar kısa vadeli finansman ihtiyacını karşılamaktadırlar. Halka arz edilerek satılmaları mümkün olduğu gibi halka arz edilmeden de satılmaları mümkün olmaktadır.
Banka Bonoları
Bankaların finansman sağlayabilmek amacıyla oluşturdukları bonolardır. İskonto oranı banka tarafından serbestçe belirlenebilecek olan bu bonolar eğer halka arz edilecekse vadesi 60 günden az olamayacağı gibi 1 yıldan da fazla olmamalıdır.
Ayrıca Özel Sektör Borçlanma Araçları arasında Varlığa Dayalı Menkul Kıymetler, Varlık Teminatlı Menkul Kıymetler de bulunmaktadır.
