Temettü kelime anlamı olarak kazanç, kâr anlamına gelmektedir. Bir işletmede ortakların, işletmenin dönem içinde elde ettiği kârdan pay alma hakkı vardır. İşte bu ortakların kâr payı alma hakkına temettü denilmektedir. Buradan yola çıkılarak temettü kâr payı şeklinde dağıtılmaktadır diye bir yoruma ulaşılabilir.
Temettü, bir şirketin ortaklarının belirli bir dönem içerisinde, o işletmenin elde etmiş olduğu kârından nakit veya hisse senedi şeklinde almış olduğu kâr payını ifade etmektedir. Temettü ve kâr payı çoğunlukla aynı anlamda birbirlerinin yerine kullanılmaktadır. Bir kişinin temettü almaya hak kazanması için hisse senedine sahip olması gerekir. Şirketler tarafından ortaklara verilen bu kâr payı miktarı her ortağa göre farklılık göstermektedir. Hangi ortağın kardan ne kadar pay alacağı hisse senedinin miktarına göre belirlenir.
Temettünün hisse senedi olarak dağıtılmasının sebebi ise, işletmelerin genellikle bedelsiz sermaye artırımı yoluna gitmesidir.
İşletmede temettü bedelleri eklendikten sonra ortaklara, işletmenin mevcut değeri üzerinden yeni hisse senetleri dağıtılmaktadır.
Temettü kâr payı dağıtımı genellikle halka açık anonim şirketlerinde uygulanır. Halka açık anonim şirket; hisse senetleri halka arz edilmiş ve organize bir borsada işlem gören anonim şirketlerdir. Resmi gazetede temettü kâr dağıtımı ile ilgili olarak şöyle bir ifade bulunmaktadır: “Halka açık ortaklıklar, kârlarını genel kurulları tarafından belirlenecek kâr dağıtım politikaları çerçevesinde ve ilgili mevzuat hükümlerine uygun olarak dağıtırlar.”
Temettü, işletmede dönem karından vergi ve diğer giderler çıkarıldıktan sonra kalan kısımın (%20’den az olmamak şartıyla) diğer ortaklara dağıtılır.
Temettü Kâr Payı Dağıtım Politikaları Nelerdir?
Temettü dağıtımı; işletmenin büyüme hızını, işletmenin piyasa değerini ve ortakların refahını etkileyen kritik bir etkendir. Dolayısıyla uzmanlar temettü dağıtan şirketlere, kâr payı dağıtımı yapmadan önce detaylı temettü dağıtım politikaları belirlemelerini önermektedir. Temettü dağıtım politikaları şu şekilde sıralanabilmektedir:
Sabit Miktarda Temettü Dağıtım Politikası: Hisse başına dağıtılan temettünün seneler bazında mevcut miktarı korumasını amaçlar ve kârdan yöneticilerce tespit edilen uygun miktarın her yıl kâr payı olarak yatırımcıya dağıtılmasıdır.
Sabit Oranda Temettü Dağıtım Politikası: İşletmelerde elde edilen kazancın belli bir oranının kâr payı olarak dağıtılmasıdır. Ayrıca, temettü şirketlerde dönem net kârından ve daha önceki dönemlerde dağıtılmayıp işletmede tutulan kâr yedeklerinden de ödenebilmektedir.
Artık Temettü Dağıtım Politikası: Eğer bir işletmede, ortaklarının alternatif yatırım seçeneklerinin getirisinden daha fazla veya eşit tutarda getiri sağlayacak olan işletme yatırımları varsa, bu yatırımların finansmanı için yeterli tutarın dağıtılmaması ve arta kalan kısmın hissedarlara dağıtılması politikasıdır.
Temettü Kâr Payı Dağıtım Şekilleri Nelerdir?
Temettü, Nakit, Hisse Senedi, Hisse Senedi Geri Alımı ve Hisse Senedinin Bölünmesi Yoluyla Temettü Dağıtımı olarak dört şekilde yapılmaktadır:
- Nakit Temettü: Bir işletme tarafından ilan edildikten sonra belirli bir tarihte hissedarlara kâr payının nakit olarak dağıtılması şeklini ifade etmektedir.
- Hisse Senedi Temettü: Bu dağıtım şeklinde, dağıtılmamış kârların veya ihtiyari yedek akçelerin bir kısmının veya tamamının öz sermayeye aktarılması yoluyla sermaye artırımına gidilir. Daha sonra sermayeye ilave olunan miktar kadar yeni hisse senedi çıkartılır ve bu hisse senetleri ortaklara hisselerine karşılık bedelsiz bir şekilde dağıtılması yöntemiyle uygulanmaktadır.
- Hisse Senedi Geri Alımı ile Temettü Dağıtımı: İşletmeler tarafından kendi hisse senetlerinin geri satın alınması yoluyla uygulanan bir dağıtım şeklidir. Bu geri satın alma; Açık piyasa alımları, Sabit fiyatlı senetleri devralma teklifi ve Açık Eksiltme yöntemiyle geri satın alma şeklinde olur. Geri satın alınan bu hisse senetleri genellikle işletmenin hazine kısmında tutulurlar ve şirketin kalan hissedarlarına ait sayılırlar. İşletme, yeni hisse çıkarmak istediği zaman da bu hisse senetlerini satabilmektedir.
- Hisse Senedinin Bölünmesi Yoluyla Temettü Dağıtımı: İşletmede hisse senetlerinin likiditesinin arttırılması amacıyla uygulanan bir temettü dağıtım şeklidir ve eğer herhangi bir hisse senedinin piyasa fiyatı yükselmişse işletme yönetimi hisse senedini belli oranlarda bölme kararı verebilmektedir.
