Şirketlerin bir derecelendirmeden geçebilmesi için ortaya herhangi bir konuda bir tür ihtiyacın çıkması gerekmektedir. Yani şirketlerin kredi notu derecelendirme işlemlerini banka gibi kuruluşlara durup dururken yaptırması ve sebepsiz yere bir riskin altına girmesi söz konusu olmamaktadır. Peki Şirket Derecelendirilmesi Hangi Durumlarda Yapılır?
Sayfa İçeriği
Hangi Durumlarda Şirket Derecelendirmesi Yapılır?
Şirket derecelendirmesi çeşitli durumlarda yapılabilmektedir. Örneğin şirket kredi müracaatında bulundu ise ve bu kredi başvurusunda o kredi için şirkete sunulmakta olan kredi şartlarının daha iyi bir hale getirilebilmesi ve daha iyi koşullar altında kredi çekilebilmesi ya da kredi maliyetlerinin çok daha uygun şartlara getirilebilmesi gibi sebeplerden dolayı kredi notu derecelendirilmeleri şirketler tarafından talep edilebilmektedir. Bu konu ile ilgili olarak bir başka alternatife şirketin bir sermaye aracı çıkardığı durumlarda, örneğin tahvil gibi bir tür borçlanma aracı çıkardığını varsaydığınız takdirde; bu tahvilin herhangi bir sorun ile karşılaşılmadan satılabilmesi için o tahvil için bir derecelendirme yapılması istenebilmektedir.
Elbette kredi derecelendirme talepleri yalnızca şirketlerden tarafından yapılmaz. Örneğin tahlil ihracı ya da halka arz gibi durumlar söz konusu olduğu vakit, içinde bulunulan ülkenin düzenleme ile ilgili olarak görevlendirilmiş olan kurum tarafından derecelendirilme işlemi zorunlu kılınabilmektedir. Türkiye’de buna benzer bir mecburiyet olmasa dahi bazı ülkelerde bu tür bir uygulama söz konusu olmaktadır. Bu sebeple de bir şirket derecelendirme kurumuna gittiği takdirde kendi rızası ile gitmiş demektir. Hiçbir derecelendirme kurumunun kendi isteği doğrultusunda herhangi bir şirkete derecelendirme de bulunma hakkı yoktur. Böyle bir durum söz konusu olduğu vakit orada şirket tarafından verilmiş olan bir izin bulunuyor demektir. Zira bir başka kurum ya da kuruluş herhangi bir sebepten dolayı şirket tarafından istenmediği takdirde şirketin içerisinde girerek finansal kaynaklarını ve yönetim şeklini inceleme hakkına sahip değildir.
Bankalar Kredi Verecekleri Şirketleri Nasıl Derecelendirir?
Bankalar esasında son birkaç yıla kadar kredi derecelendirme ile ilgili işlemleri uygulamıyordu. Fakat buna benzer bir uygulama olan ve daha çok scoring adı verilebilecek türden ve küçük kapsamlı bir uygulama olan bir çeşit derecelendirme sistemi uyguluyordu. Scoring ve kredi notu derecelendirme uygulamaları arasında özellikle de uluslararası mecralarda birçok ayrım söz konusudur. Zira kredi notu derecelendirme işlemi scoring işlemine göre oldukça kapsamlı bir işlemdir. Fakat Basel kriterleri ile birlikte yapılan değişiklikler doğrultusunda artık bankaların da kendi derecelendirme işlemlerini yapması mümkün kılınmıştır. Bankalar kredi verecekleri kurumların finansal yükümlülüklerini sağlamaya kabiliyetlerini ölçebilmek adına gerek kendileri gerekse tarihi veriler baz alınarak yaratacakları modeller doğrultusunda bu işlemi gerçekleştirebilirler. Fakat bankalar tarafından yapılmakta olan iç derecelendirme işlemleri de kredi derecelendirme şirketleri tarafından yapılan derecelendirme işlemlerine göre daha düşük bir kapsama sahiptir.
Banka derecelendirme işlemlerinde şirket tarafından kullanılabilecek olan fırsatlardan biri de, kredi notu derecelendirme işlemlerini gerçekleştirecek olan bankanın kısa ya da uzun süreli bir müşterisi olması ve o banka tarafından aynı sektör dahilinde kredi verilen diğer şirketlerin olması durumunda, sektör hakkında hem geriye dönük temerrüt bilgisine sahip olunması hem de birçok işe yarar bilgiye sahip olunacaktır. Özellikle kredi notu derecelendirme işlemlerinde temerrüt bilgisinin sahip olduğu önem büyüktür. Hangi şirketlerin hangi şartlar altında ve ne sıklıkla temerrüde uğradığı bilgisi, yapılacak olan kredi notu derecelendirme modellemelerinin istatiksel açıdan doğru çıkabilmesi adına büyük bir önem arz eder.
Kredi Notu Nedir, Ne İşe Yarar?
Kredi notu, bir borçlunun borcunu geri ödeyebilme gücünü ya da geri ödeyememe riskini ölçmektedir. Burada borçlu taraf konumuzda olduğu üzere bir şirket olabileceği gibi devletler de olabilir. Kredi notu yüksek olan kişilerin borçlarını geri ödemesi muhtemel olup, bu tür derecelere sahip olan kişi, kurum ya da kuruluşların güvenilir oldukları ortaya çıkıyor. Bu nedenle de bu tür şirketlere, yerel yönetim ya da devletlere borç verilmesinde ve bu borcun tahsil edilmesinde ortaya bir sorun çıkma olasılığının düşük olduğu anlamına geliyor. Kredi notu derecesi düştükçe borçlu da güvenilirliğini kaybederek borcun tahsil edilebilmesi daha riskli bir hale geliyor. Bu sebepten dolayı da yüksek kredi notuna sahip olan kişilere daha düşük faizli kredi verilirken, düşük kredi notuna sahip olan kişilere daha yüksek oranlı faizler sunuluyor.
Kredi Derecelendirmesi Nasıl Yapılır?
Kredi derecelendirme işlemlerinde bir kişi, kurum ya da ülkenin tüm ekonomik, finansal ve mali yükümlülüklerini eksiksiz ve zamanında yerine getirme kapasitesini tespit etme, gözlem altına alma, analiz etme ve saptama işlemleri gerçekleştiriliyor. Kredi derecelendirme işlemleri kredi riskini değerlendirme hususunda uzmanlaşmış olan kredi derecelendirme kuruluşları tarafından yapılıyor. Kredi derecelendirme işlemleri yapılırken değerlendirmeyi yapan kuruluşa göre değişmekte olan yöntemler kullanılsa da genel itibarı ile kişi, kurum, yerel yönetim ya da devlet kuruluşlarının cari borçlarına, cari varlıklarına ve mali geçmişine bakılmakta ve buna göre kredi notu derecelendirme işlemleri yapılmaktadır.
Kredi Dereceleri
Günümüzde kredi derecelendirme konusunda en çok bilinen şirketler Moody’s, Fitch ve S&P olarak bilinmekte olup Amerika Birleşik Devletleri’nde Egan – Jones, Kanada’da Dominion, Çin’de Dagong, Japonya’da JCR gibi şirketler de kredi derecelendirme şirketleri arasında yer almaktadır. Şimdi sizlere kredi derecelendirme konusu ile ilgili olarak bir tablo vereceğiz.
Tablo üzerinden de görebileceğiniz gibi AAA, en yüksek dereceli kredi seviyesidir. Oldukça küçük bir riske sahip olsa da bu tür dereceye sahip olan şirketlere her daim kredi verilir.
Bununla birlikte AA yüksek derece, A iyi kredi derecesi, BBB seviyeleri ortanın altı seviyesi oluyor ve buraya kadar olan bölümler yatırım yapılabilir seviyeyi gösteriyor. Bununla birlikte yatırım yapılamaz seviye bölümü BB ile başlayarak spekülatif sınıra B+ dolaylarında gelerek, B ile birlikte önemli derecede spekülatif olarak, CCC kısmında şiddetli bir riske sahip oluyor ve CC kısmında aşırı spekülatif bir dereceye kadar düşüş gösteriyor. D seviyesinde bir dereceye sahip olan şirketler ise hiçbir şekilde yükümlülüklerini yerine getiremez gözüyle bakılıyor.
